آموزش سرمایه گذاری در بورس و بازارهای مالی

چکیده مقاله قبل: در بخش تحلیل ترازنامه و دارایی و بدهی و حقوق صاحبان سهام شرکت ها به صورت های مالی اساسی شرکتها به ترازنامه پرداختیم. همانطور که گفته شد، ترازنامه یا صورت وضعیت مالی شرکتها، اطلاعات خلاصه شده در خصوص منابع اقتصادی(دارایی ها)، تعهدات اقتصادی(بدهی ها) و تفاوت این دو را که بیانگر حقوق مالکین است را در لحظه ای از زمان ارائه می دهد. در ترازنامه همیشه یک معادله وجود دارد؛ مجموع دارایی های شرکت برابر است با مجموع بدهی و حقوق صاحبان سهام شرکتها.

آشنایی بیشتر با ترازنامه

در این بخش از مقالات تصمیم داریم تا به صورت مفصل تر و با جزئیات بیشتری با ترازنامه آشنا شویم. چرا که برای تحلیل ترازنامه شما باید آن را به خوبی بشناسید.

قبل از اینکه شروع کنیم لازم است که بدانید ساختار ترازنامه در همه صنایع یکی است. یعنی ترازنامه در همه شرکت های ایرانی به یک شکل(دارایی سمت راست و بدهی و حقوق صاحبان سهام در سمت چپ) و به شکل T بزرگ می باشد. اما در انتها به جزئیاتی اشاره خواهیم نمود که ترازنامه ممکن است از صنعتی به صنعت دیگر دارای اختلاف هایی نیز باشد.

تصویر زیر که نمونه ای از یک ترازنامه شرکت تولیدی است را مشاهده نمایید:

دارایی های جاری و دارایی های غیرجاری

در سمت راست ترازنامه، دارایی های شرکت نشان داده می شود که به دو بخش دارایی های جاری و دارایی های غیرجاری(دارایی های ثابت) تقسیم می شوند. مهمترین عاملی که دارایی ها را به این دو بخش تقسیم می کند متغیر زمان است. به عبارتی، اگر انتظار رود که دارایی های یک شرکت طی کمتر از یکسال به وجه نقد یا دارایی دیگر تبدیل شود، در دسته دارایی های جاری و اگر انتظار بر این باشد که بیش از یکسال(یا چرخه عملیاتی) زمان نیاز باشد که دارایی به وجه نقد یا دارایی دیگر تبدیل شود، در دسته دارایی های غیرجاری یا دارایی ثابت گنجانده می شود.

برای روشن شدن این موضوع به دو مثال می پردازیم. موجودی نقد (شامل حساب بانکی یا تنخواه) جزء دارایی جاری به حساب می آید. چرا که وجه نقد هستند. اما دارایی های ثابت مشهود(شامل زمین و ساختمان شرکت) جزء دارایی های غیرجاری به حساب می آیند. چرا که انتظار میرود یکسال دیگر هم این دارایی ها به وجه نقد تبدیل نشوند و مدیریت تصمیمی به فروش این داراییها ندارد.

دارایی های جاری

همانطور که گفتیم، دارایی جاری شامل دارایی هایی می شود که انتظار می رود طی کمتر از یکسال به وجه نقد تبدیل خواهد شد.

• موجودی نقد

شامل وجوه نقدی است که به صورت ریالی و ارزی در صندوق، تنخواه و حساب بانکی شرکت وجود دارند.

• سرمایه گذاری های کوتاه مدت

این سرفصل شامل سرمایه گذاری در اوراق مشارکت و ... است.

• دریافتنی های تجاری و غیرتجاری

شامل مطالبات شرکت از مشتریان می باشد. دریافتی های تجاری مطالبات شرکت بابت عمدتاً فروش محصول خود است اما دریافتنی غیرتجاری مرتبط با مطالبات شرکت از افرادی غیر از خریداران محصولات خود می باشد.(مانند فروش نسیه ساختمان شرکت)

• موجودی مواد و کالا

شامل مواد اولیه خریداری شده، کالای(محصول) نیمه ساخته و کالای ساخته شده است.

• پیش پرداختها

مبلغی که بابت دریافت خدمات به کارفرما یا پیمانکار قبل از انجام کار پرداخت می شود(بیعانه پرداختی)

دارایی های غیرجاری

دارایی های جاری، شامل دارایی های بلندمدت شرکت می باشد که در فرایند عملیات شرکت مورد استفاده قرار می گیرند و بر اساس انتظار شرکت طی یکسال آتی به نقد تبدیل نمی شوند.

• سرمایه گذاری های بلندمدت

مانند خرید سهام عمده یک شرکت

• دارایی های ثابت مشهود و نامشهود

دارایی ها در طبقه بندی دیگری به دو دسته مشهود و نامشهود طبقه بندی می شوند. دارایی مشهود قابل مشاهده است. مانند زمین و ساختمان و ماشین آلات اما دارایی نامشهود قابل رویت و مشاهده نیست. مانند سرقفلی و حق امتیاز.

بدهی های جاری و بدهی های غیرجاری

در سمت چپ ترازنامه بدهی های شرکت نمایش داده می شود. منظور از بدهی، طلب دیگران از شرکت است. بدهی ها به دو بخش تقسیم می شوند: بدهی های جاری و بدهی های غیرجاری. بدهی های جاری منظور تعهداتی است که شرکت انتظار دارد تا یکسال آتی تسویه می شوند. بدهی غیرجاری شامل تعهداتی می باشند که سررسید و انتظار شرکت مبنی بر این است که بیش از یکسال تا تسویه آنها باقی مانده است.

بدهی های جاری

• پرداختنی های تجاری و غیرتجاری

عمدتاً شامل بدهی های شرکت به تأمین کنندگان مواد اولیه و دستگاه ها و تجهیزات شرکت

• مالیات پرداختنی

مالیاتی که شرکت ها به سازمان مالیات بایت عملکرد و ... بدهکارند.

• سود سهام پرداختنی

سود سهامی(DPS) که در مجمع تقسیم و هنوز به حساب سهامداران واریز نگردیده است.

• تسهیلات مالی دریافتی

وام و تسهیلاتی که شرکت از بانک دریافت نموده است.

• پیش دریافت ها

برخلاف پیش پرداخت ها، این سرفصل گویای دریافت بیعانه از طرف مشتریک شرکت برای فروش کالا یا خدمات می باشد.

حقوق صاحبان سهام

بیانگر حق و حقوق مالی سهامداران و صاحبان شرکت از دارایی های شرکت است. اگر شرکت از محل دارایی های خود، بدهی ها را تسویه نماید آنچه باقی می ماند حقوق صاحبان سهام نام دارد.

• سرمایه

سرمایه شرکت توسط مالکین و سهامداران تهیه می شود. ارزش اسمی هر سهم(۱۰۰۰ریال) ضربدر تعداد سهام شرکت برابر با سرمایه شرکت ها می باشد.

• اندوخته قانونی

بر اساس قانون، شرکتها ۵% سود خالص دوره خود را به این حساب اختصاص می دهند تا این مبلغ حداقل به ۱۰% مبلغ سرمایه برسد.

• سود یا زیان انباشته

همانطور که از نام آن مشخص است، برابر است با مجموع سودهای خالص شرکت ها در دوره های قبل منهای سودهای تقسیم شده در مجامع عمومی عادی(تقسیم سود). به این معنی که سود انباشته پایان سال ۱۳۹۵ در ترازنامه برابر است با سود انباشته پایان سال ۱۳۹۴، بعلاوه سود خالص طی دوره ۱۳۹۵ منهای سود تقسیم شده در مجمع سال مالی ۱۳۹۴٫

ارزش دفتری در ترازنامه

اعدادی که در ترازنامه می بینید به ارزش دفتری ثبت شده اند. به این معنی که فرضاً اگر شرکت زمینی را در سال ۱۳۶۵ به قیمت ۱۰ میلیون تومان خریداری کرده باشد، این زمین در ترازنامه سال ۱۳۹۵ هم به ارزش ۱۰ میلیون تومان نشان داده می شود(ارزش تاریخی). به همین دلیل یکی از ایرادات ترازنامه این است که تورم در اعداد آن تأثیرگذار نیست و مبلغ دارایی ها به روز نیستند.

اصطلاحات مرتبط با ترازنامه که باید بدانید

یک سری از اصطلاحات مرتبط با ترازنامه وجود دارند که شما باید آنها را بدانید. این اصطلاحات عموماً در گزارش های افزایش سرمایه شرکتها که در کدال قرار می گیرند وجود دارند.

• سرمایه در گردش

برابر است با مجموع دارایی های جاری شرکت منهای مجموع بدهی های جاری شرکت. پس اگر شرکتی در مدارک درخواست افزایش سرمایه خود عنوان کرد که هدف از افزایش سرمایه اصلاح سرمایه در گردش شرکت است، منظور شرکت این است که به احتمال زیاد، یا می خواهد مشکلات نقدینگی و تأمین مواد اولیه را حل کند یا تصمیم دارد بدهی های خود به طلبکاران تجاری را تسویه نماید.

• ساختار سرمایه

منظور از ساختار سرمایه، مجموع بدهی های غیرجاری و حقوق صاحبان سهام است. اگر شرکت در مدارک افزایش سرمایه خود ذکر کند که هدف از افزایش سرمایه اصلاح ساختار سرمایه است، منظور این است که می خواهد تسهیلات بلندمدت یا زیان انباشته خود را تسویه نماید. یا عدم توازنی بین نسبت بدهی های بلند مدت و حقوق صاحبان سهام است که تصمیم دارد اصلاح نماید.

• ساختار مالی

به مجموع سمت چپ ترازنامه گفته می شود. یعنی مجموع بدهی جاری، غیر جاری و حقوق صاحبان سهام.

دو راه برای ثروتمند شدن وجود دارد که در این مقاله سعی دارم در مورد آنها صحبت کنم و توضیح دهم چه ویژگی هایی دارند و بهتر است کدام یک را انتخاب کنیم.دانستن و فهم دقیق این دو راه اصلی ثروتمند شدن به ما کمک می کند بتوانیم مسیر افزایش ثروت خود را به درستی انتخاب کنیم.این دو راه در هیچ شرایطی تغییر نمی کنند و هر کسی چه در ایران و چه در خارج از ایران ثروتمند شده است از یکی از این دو راه به ثروت دست پیدا کرده است و آن را افزایش داده است.

راه شماره ۱: خدمت به مردم با ارائه یک محصول و خدمات خوب

بله راه شماره یک که بسیار آسان به نظر می رسد راهی است که اکثر ثروتمندان خودساخته طی کرده اند تا به ثروت برسند.چه در ایران زندگی کنید چه در خارج از ایران چه در تهران زندگی کنید و چه در هر شهری دیگری از ایران باید بتوانید به مردم خدمت کنید مردم هم در ازای این خدمتی که به آنها ارائه می دهیم به ما پول می دهند هر چه خدمتی که ما ارائه می کنیم با ارزش تر باشد قطعا پول بیشتری به سمت می آید. بیایید در مورد این موضوع کمی صحبت کنیم مثلا فردی کفش مردم را واکس می زند قطعا در ازای آن پولی از مردم دریافت می کند اما این پول کم است چرا؟ چون خدماتی که این فرد ارائه می دهد برای مردم ارزش بالایی ندارد و مساله ای است که یک فرد به راحتی خودش هم می تواند این کار را برای خودش انجام دهد پس اگر کسی این کار را می کند مشخصا درآمد بالایی نخواهد داشت . حال فردی را تصور کنید که در شهری آلوده زندگی می کند و مردم از آلودگی هوا رنج می برد این فرد نصمیم می گیرد ماسک هایی پیدا کند که آلودگی را تا حد زیادی جذب می کند و سپس این محصول را به مردم شهرش ارائه دهد این فرد با جستجو فراوان تولید کننده و یا وارد کننده این ماسک ها را پیدا می کند و چون مردم آن شهر به این ماسک ها بسیار نیاز دارند و خودشان نمی توانند این مساله را به راحتی حل کنند نیاز به این خدمت دارند در نتیجه ماسک های زیادی از این فرد خرید می کنند و این فرد را ثروتمند می کنند. برای پولدار شدن از این روش باید بتوانید خدمت بزرگتری به مردم ارائه دهد.

مثال های ایرانی ثروتمند شدن با خدمت به مردم

• آقای غلامعلی سلیمانی با تولید لبنیات با کیفیت در برند موفق کاله
• مهندس نعمت الله بابایی مدیرعامل شرکت سه نان با تولید نان در کیفیت و بسته بندی متفاوت
• کاظم قلم‌چی با ارائه خدمات در کانون فرهنگی آموزش (قلم چی)
• بهروز فروتن با تولید محصولات با کیفیت در برند بهروز
• سلطان حسین فتاحی با تولید محصولات در قالب برند امرسان

این فقط پنج نمونه از هزاران افرادی است که در ایران با راه شماره ۱ یعنی خدمت به مردم ثروتمند شده اند. سعی کنیم با عشق و علاقه به مردم خدمت کنیم، کالا و خدماتی که دوست داشته باشند به آنها ارائه دهیم و زندگی آنها را بهتر کنیم، مردم هم در ازای خدمتی که به آنها می کنیم به ما پاداش می دهند پاداشی مثل عزت، احترام، حس خوب و ثروت. هر چه ما خدمت بهتری به مردم ارائه دهیم این پاداش ها بزرگتر خواهند بود...

راه شماره ۲: سرمایه گذاری

این راه همانطور که از اسمش مشخص است به این معناست که پول خود را در جایی سرمایه گذاری می کنیم تا رشد کند و ما را به درآمد بیشتری برساند مثلا تصمیم بگیریم ۱ میلیارد تومان در بورس سرمایه گذاری کنیم و یا تصمیم بگیریم چند میلیارد تومان در بازار مسکن و یا در طلا و حتی ارز سرمایه گذاری کنیم. از دیگر انواع سرمایه گذاری می توان به سرمایه گذاری در کسب و کار خاصی اشاره کرد، مثلا ما با دوستمان که می تواند کسب و کاری را انجام دهد، قراردادی میبندیم که کار از تو پول از من ، و این مدل هم نوعی از مدل های سرمایه گذاری است که می توانیم با سرمایه خود انجام دهیم و یا مثلا تصمیم میگیریم پولمان را بر روی کار خود سرمایه گذاری کنیم مثلا اگر کارخانه ای داریم و محصولی تولید می کنیم بر روی توسعه کارخانه خود سرمایه گذاری می کنیم، یا اگر خدماتی ارائه می دهیم با سرمایه گذاری پولمان بر روی کار خودمان سعی می کنیم کار خود را توسعه دهیم.

کدام راه بهتر است؟

اگر بخواهم به این موضوع پاسخ دهم می گویم به چند عامل بستگی دارد اما به صورت کلی این را بدانید اکثر ثروتمندان خودساخته ابتدا با راه اول یعنی خدمت به مردم با ارائه یک محصول و خدمت خوب شروع کرده اند و به مرور با درآمدی که از آن به دست آورده اند سرمایه گذاری را شروع کرده اند . پس اگر یک محصول و خدمات خود برای عرضه به مردم ندارید در قدم اول باید سعی کنید آن را ایجاد کنید.به عنوان مثال ما در ایران دکتر های بسیاری داریم که بعد از مدتی کار کردن و رسیدن به درآمدی خوب،ثروت به دست آمده را در مسکن سرمایه گذاری کرده اند و یا حتی خودشان شروع به ساخت و ساز مسکن کرده اند.یا شخص خود من از ابتدا با سرمایه کم در بورس سرمایه گذاری می کردم اما به مرور با افزایش درآمد و پس انداز خود از راه شماره ۱ یعنی ارائه خدمات در حوزه آموزش مبلغ سرمایه گذاری خودم را در بورس را افزایش دادم در شرایط حاضر من هم از راه شماره ۱ یعنی ارائه خدمات و یا محصول و هم راه شماره ۲ یعنی سرمایه گذاری درآمد دارم.توصیه من به شما این است برای هر دو راه برنامه داشته باشید و آموزش ببینید اما راه شماره ۱ را در اولویت قرار دهید.بسیاری از ما سالهای عمرمان را در تردید انتخاب مسیر درست ثروتمند شدن بر باد می دهیم، سالها کاری که در ذهنمان است را شروع نمی کنیم و در آخر فقط افسوس و اندوه زمان های از دست رفته برایمان باقی می ماند، یکبار برای همیشه تردید و دودلی را کنار بگذاریم و شروع کنیم حتی از نقطه اشتباه! خواهیم دید بعد از مدتی در مسیر درست قرار داریم، تردید داشتن بد نیست اما ماندن در تردید بزرگترین خیانتی است که می توانیم به خودمان و زندگیمان بکنیم.

کدام راه ما را سریعتر به درآمد بیشتری می رساند؟

باید گفت که راه شماره ۲ یعنی سرمایه گذاری نیاز به سرمایه دارد یعنی شما باید سرمایه نسبتا خوبی داشته باشید تا با سرمایه گذاری آن بتوانید به سود بالایی برسید و اگر با سرمایه کمی شروع کنید ممکن است نیاز داشته باشید سالهای بیشتری برای زیاد شدن آن زمان بگذارید اما در مورد راه شماره ۱ یعنی خدمت به مردم شما با حداقل سرمایه هم می توانید شروع کنید و به مرور آن را افزایش دهید اما توصیه من همان توصیه قبلی است در هر دو موضوع آموزش ببینید و شم اقتصادی خود را افزایش دهید اما راه حل اول را در اولویت قرار دهید.